Begroting2017

In het kader van de Agenda Vitaal Platteland worden vooral taakgebonden aankopen gedaan. Strategische aankopen van ruilgronden of ruilbedrijven zijn nauwelijks meer aan de orde.

In december 2011 zijn er tussen het Rijk en de provincies nieuwe afspraken gemaakt over realisatie van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en decentralisatie van deze taak naar de provincies. Het Rijk draagt  bij aan de realisatie van het NNN als daarmee internationale verplichtingen worden gediend, te weten Kader Richtlijn Water (KRW), Natura 2000 en Programma Aanpak Stikstof (PAS).

In tabel 1 is opgenomen hoeveel hectares grond binnen het NNN is verworven, dan wel waar functieverandering heeft plaatsgevonden, met een planning voor het komend jaar. De laatste rij is het aantal hectares nieuwe natuur  en ruilgrond dat (tijdelijk) in eigendom  is van de Provincie inclusief een prognose van de afname van dit aantal.

Tabel 1 Indicator: aantal ha. grond verworven/functieverandering binnen NNN

• Toelichting op verwerving en functieverandering

Voor verwerving en functieverandering wordt een lineaire begroting aangehouden van 125 ha per jaar. Uitgaande van de stand van eind 2015 ad. 480 ha gerealiseerd komt het begroot aantal ha. eind 2017 uit op 730 ha. Daarmee is in 2024 de streefwaarde voor verwerving en functieverandering gerealiseerd. Voor een aantal gebieden met een internationale opgave (N2000, PAS, KRW) moet de verwerving eerder gereed zijn. In 2016 en 2017 wordt per deelgebied met een internationale natuuropgave gekeken welke percelen nog verworven moeten worden of van functie moeten veranderen en of dat met inzet van het huidige instrumentarium tijdig haalbaar is.

• Toelichting op inrichting

Tot nu toe lag het tempo van de inrichting van natuurgebieden nog vrij laag. Dit heeft ermee te maken dat er in een gebied eerst voldoende grond moet zijn verworven, dan wel de bereidheid er is bij eigenaren om mee te werken aan functieverandering naar natuur, voordat er daadwerkelijk en efficiënt ingericht kan worden. Voor 2016 en 2017 is de planning dat er ruim 830 ha natuurgebied wordt ingericht, waarvan ca. 430 ha. in 2016 en ca. 400 ha. in 2017. Daarmee komt de inrichting goed op stoom.

• Toelichting op hectares grond in bezit

De indicator “Aantal ha. grond verworven en nog in bezit” geeft aan hoeveel hectares op een bepaalde datum in bezit zijn. Het streven is dat dit uiteindelijk naar nul gaat, omdat de provincie voor het programma AVP uiteindelijk geen grondeigenaar/eindbeheerder  wil zijn. Het aantal hectares stijgt jaarlijks met het aantal hectares dat dat jaar is bijgekocht (voornamelijk binnen begrenzing van het NNN), maar nog niet in hetzelfde jaar is doorverkocht en het daalt jaarlijks door ruilgronden en gronden binnen begrenzing die dat jaar worden verkocht. Van het huidige bezit van 1.538 ha. ligt ca. 450 ha. binnen de natuurbegrenzing, ca.170 ha. binnen de begrenzing van Recreatie om de Stad en is ca. 918 ha. ruilgrond. Al deze gronden (RodS en natuur) moeten worden verkocht aan een eindbeheerder. Voor de ruilgronden (de overige gronden) is het beleid dat deze verkocht moeten worden of ingezet kunnen worden in bijvoorbeeld kavelruilprocessen om met name natuurdoelen in de gebieden te realiseren. Bij verkoop komen de opbrengsten weer ten goede aan het natuurbeleid. De prioriteit ligt hier bij de verkoop van opstallen, omdat de kosten en risico’s hierbij groter zijn dan bij losse grond. Dit levert echter bij verkoop minder hectares op (een erf heeft vaak een oppervlakte van ca. 1 ha). Het streven is om het saldo van aan-  en verkopen jaarlijks met 100 ha. te laten dalen om zodoende eind 2027 op 0 uit te komen. Het areaal grond in bezit is nog groter dan begroot. Dit wordt mede veroorzaakt door een stagnering in het doorverkopen van gronden binnen het NNN aan de eindbeheerder. In het kader van de gelijkberechtigingsdiscussie is een nieuwe wijze van doorverkopen van (natuur)gronden binnen het NNN in gang gezet. Naar verwachting kan komende jaren een inhaalslag op het doorverkopen van gronden naar de eindbeheerder worden gemaakt.

Financieel instrumentarium: Agenda Vitaal Platteland inzet ruilgronden

Voor de financiering van de provinciale doelen heeft u jaarlijks een bedrag van € 2,5 mln. op de begroting staan. Deze middelen worden gebruikt voor verwerving/functieverandering en inrichting van het zogenaamde provinciale NNN. Het rijk stelt daarnaast jaarlijks €4,8 mln. beschikbaar voor verwerving, functieverandering en inrichting van het NNN binnen de internationale opgave. De financiering van de internationale doelen vindt verder plaats via het zogenaamde grond-voor-grond-principe. Dat houdt in dat in bezit zijnde gronden die niet in het NNN liggen (ruilgronden) moeten worden verkocht opdat budget wordt vrijgemaakt voor nieuwe aankopen en inrichting. Een deel van deze gronden is via de vaststellingsovereenkomst (21 januari 2014) ‘om niet’ aan de provincie toebedeeld.

Een ander instrument is het Revolverend Fonds (RF). Het RF is bedoeld om de aan- en verkoop of ruiling van gronden op gang te brengen om zodoende onze provinciale en internationale doelen te realiseren. Het RF is in 2013 ook gebruikt om een deel van de gronden die overgekomen zijn van het Rijk ten behoeve van het realiseren van het NNN voor te financieren. Binnen het RF worden geen nieuwe aankopen meer gedaan en het fonds wordt afgebouwd.

Het RF blijft ruim binnen het maximum van € 45 mln. dat is afgesproken voor 2017. Met de huidige stand van het RF van € 37,9 mln. is ook de doelstelling voor 2018 (RF afbouwen tot € 40 mln.) al gehaald. Ondanks dat de doelstelling voor 2018 al is gerealiseerd en de nadruk niet op verkopen ligt zal de verkoop in 2017 doorgaan. In onderstaande tabel is dit echter niet als taakstelling opgenomen.  

Tabel 2 Verloop Revolverend fonds. Bedragen x € 1.000

De realisatie van nieuwe natuur financieren we voor een belangrijk deel uit de opbrengsten van de verkoop van gronden die niet omgezet hoeven te worden in natuur. De afspraak is dat de AVP-gebiedscommissies gedurende vier jaar zorgen voor totaal € 28 mln. aan verkoop. Het jaar 2017 is het vierde jaar, maar medio 2016 was het totaal bedrag al gerealiseerd. Daarom is de taakstelling voor 2017 niet meer begroot, dit neemt echter niet weg dat we door gaan met verkoop van gronden om middelen beschikbaar te krijgen voor financiering van nieuwe natuur.

Tabel 3 Totaal grondverkopen. Bedragen x € 1.000

Om de beheersing van de aan- en verkopen van gronden te versterken is besloten om het plafond van het RF stapsgewijs terug te laten lopen van €50 mln. naar nul eind 2027 omdat dan de doelstellingen voor het NNN moeten zijn bereikt. Het huidige maximum van  € 45 mln. wordt met ingang van 2018 om de 2 jaar verder verlaagd met € 5 mln.

Financiële risico’s: Agenda Vitaal Platteland

Het risico bij grondverwerving voor de inrichting van het landelijk gebied is over het algemeen beperkt, omdat grond relatief waardevast is. Voor de realisatie van  NNN wordt grond gekocht tegen de agrarische waarde  en wordt deze grond omgezet naar natuur, waarna de waarde nog maar ca. 15% van de agrarische waarde is. Hier is sprake van kosten, niet van risico.

Met het RF zijn in het verleden ook aankopen gedaan waarbij gekeken is naar ontwikkelmogelijkheden. Hier werd dus ook meer risico gelopen dan bij een aankoop ten behoeve van het NNN. Omdat de kans dat te verwachten verliezen die zich bij verkoop voordoen, groter zijn dan 50% is hieraan, conform het beleid voor risicomanagement, een voorziening is gevormd van € 3,255 mln. waarmee de risico’s zijn afgedekt. Tenminste jaarlijks wordt bij de jaarrekening een nieuwe risico-inschatting gemaakt waarbij het maximaal te leiden verlies vermenigvuldigd wordt met de kans op dit verlies.

Bovengenoemd risico is exclusief het risico op de van het Rijk gekochte gronden ten laste van het RF. Verwacht wordt dat de opbrengsten van deze gronden minstens gelijk zullen zijn aan de aanschafkosten. Daarbij moet wel aangetekend worden dat met de grond in een aantal gevallen ook opstallen (onderhoudskostenrisico) en eventuele (bodem)verontreinigingen (kostenrisico) overgenomen zijn. Gezien het feit dat er alleen voor de gronden betaald is en niet voor de opstallen is er uiteindelijk geen financieel risico te verwachten. Het zijn voornamelijk taakgebonden grondaankopen waarvan de beheersing een onderdeel is van de normale bedrijfsvoering.